8. بی اعتنائی به نماز جماعت عن ابی جعفر علیه السلام قال: قال امیرالمؤمنین علیه السلام: من سمع الندآء فلم یجبه من غیر علة فلا صلاة له. امام باقر علیه السلام از امیرالمؤمنین علیه السلام نقل می‏فرماید که حضرتش فرمود: هر که صدای اذان جماعت را بشنود و بدون هیچ عذری اجابت نکند نماز ندارد (نمازش مقبول نیست). «وسائل الشیعه/ج 5/ ص 375» 9. کیفر ترک نماز جماعت قال رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم: لینتهین اقوام لا یشهدون الصلاة او لامرن مؤذنا یؤذن ثم یقیم ثم امر رجلا من اهل بیتی-و هو علی علیه السلام - فلیحرقن علی اقوام بیوتهم بحزم الحطب لانهم لا یاتون الصلاة. پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: آنانکه در نماز جماعت‏حاضر نمی‏شوند لازم است از اینکار خودداری کنند و گرنه دستور خواهم داد مؤذن اذان و اقامه بگوید.آنگاه- پس از اقامه جماعت- یکی از اهل بیت‏خود را (که علی علیه السلام باشد) فرمان می‏دهم تا خانه‏های کسانی را که در جماعت‏حاضر نشده‏اند، با بسته‏های هیزم به آتش کشد. «وسائل الشیعه/ج 5/ ص 376» 10. نماز جماعت، میزان شناسایی عن النبی صلی الله علیه و آله و سلم انه قال: ان سئلت عمن لم یشهد الجماعة فقل: لا اعرفه. پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: اگر درباره کسی که به نماز جماعت‏حاضر نمی‏شود از تو سؤالی نمودند، بگو من او را نمی‏شناسم. «محجة البیضآء/ج 1/ص 342» آداب جماعت 11. به پیش برای نماز جماعت قال رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم: اذا سمعت الاذان فات و لو حبوا. پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: هنگامی که اذان نماز را شنیدی- هر چه سریعتر- به مسجد بیا، گر چه سینه‏خیز باشد. «کنز العمال/ج 7/ ص 578/ حدیث 20337» 12. امام جماعت ان رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم قال: امام القوم وافدهم فقدموا فی صلاتکم افضلکم. پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: امام جماعت هر جمعی نماینده آنان-در پیشگاه خداوند- می‏باشد پس برای امامت جماعت‏خود بهترین‏ها را برگزینید. «بحار الانوار/ج 88/ص 109» 13. پیوند دلها در نماز جماعت قال رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم: استووا تستو قلوبکم و تماسوا تراحموا. پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: -صفهای نماز جماعت را- هماهنگ و تنظیم نمائید تا دلهایتان متعادل شود و شانه‏ها در تماس با هم باشد، تا مهربانی افزوده شود. «کنز العمال/ج 7/ص 623/حدیث 20575» 14. امام جماعت ضامن نیست عن ابی عبدالله علیه السلام انه ساله رجل عن القراءة خلف الامام فقال علیه السلام: لا، ان الامام ضامن للقراءة و لیس یضمن الامام صلاة الذین خلفه انما یضمن القراءة: کسی از امام صادق علیه السلام در مورد خواندن حمد و سوره در نماز جماعت‏سؤال نمود، حضرت فرمود: نخوانید چون امام جماعت ضامن قرائت‏حمد و سوره است اما ضامن نماز مامومین نیست- فقط قرائت‏بعهده اوست-. «وسائل الشیعه/ج 5/ ص 421» 15. سرعت در نماز جماعت عن ابی عبدالله علیه السلام قال: صلی رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم الظهر و العصر فخفف الصلاة فی الرکعتین فلما انصرف...قالوا: خففت فی الرکعتین الاخیرتین؟ فقال لهم: او ما سمعتم صراخ الصبی؟! امام صادق علیه السلام فرمود: روزی پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم نماز ظهر و عصر می‏خواندند، ناگهان دو رکعت آخر نمازرا سبکتر خواندند، اصحاب پس از ادای نماز سؤال نمودند که-آیا دستور جدیدی آمده؟ فرمود برای چه؟ گفتند:- چرا دو رکعت آخر نماز را سبکتر بجا آوردی؟ فرمود: مگر فریاد- گریه-کودک را نشنیدید؟! «وسائل الشیعه/ج 5/ ص 369».

1. برتری نماز جماعت ان رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم قال: صلاة الجماعة افضل من صلاة الفرد بخمس و عشرین درجة. پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: فضیلت نماز جماعت‏بیست و پنج‏برابر نماز فرادا می‏باشد. «وسائل الشیعة/ج 5/ص 374» 2. حکمت نماز جماعت عن الرضا علیه السلام قال: انما جعلت الجماعة لئلا یکون الاخلاص و التوحید و الاسلام و العبادة لله الا ظاهرا مشکوفا مشهورا. امام رضا علیه السلام فرمود: علت تشریع نماز جماعت آن است که اسلام و توحید و بندگی و اخلاص به خداوند متعال در معرض دید عموم و ظاهر و مشهور در میان مردم باشد. «وسائل الشیعه/ج 5/ص 372» 3. دو برگ رهایی و قال رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم: من صلی اربعین یوما الصلوات فی جماعة لا یفوته تکبیرة الاحرام کتب له برآئتان، برآئة من النفاق و برآئة من النار. پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: هر کس چهل روز نمازهای خود را با جماعت‏بخواند بطوریکه یک تکبیرة الاحرام از او فوت نشود، دو برائت آزادی برای او نوشته می‏شود، یکی نجات از نفاق و دیگری رهائی از آتش. «محجة البیضاء/ج 1/ص 344» 4. صف جهاد و صف جماعت قال ابو الحسن موسی بن جعفر علیه السلام: ان الصلاة فی الصف الاول کالجهاد فی سبیل الله عز و جل. امام موسی بن جعفر علیه السلام فرمود: نماز در صف اول جماعت همانند جهاد در راه خداوند متعال است. «وسائل الشیعه/ج 5/ص 387» 5. صفوف نخستین جماعت قال رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم: ان الله و ملائکته یصلون علی الذین یصلون الصفوف الاول. پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: خدا و فرشتگانش بر کسانی که صفهای اول- نماز جماعت- را بهم پیوند می‏دهند، درود می‏فرستند. «کنز العمال/ج 7/ص 633/حدیث 20629» بخش دوم: نماز جماعت فصل دوم: ضرورت جماعت 6. حضور در جمع و جماعت قال رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم: ان الشیطان ذئب الانسان کذئب الغنم یاخذ الشاة القاصیة و الناحیة فایاکم و الشعاب و علیکم بالجماعة و العامة و المسجد. پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: شیطان گرگ انسان است، همانند گرگ گوسفندان که همیشه میش‏های دور افتاده و کناره گیر را می‏گیرد. پس، از دسته‏بندیها(گروه گرائی و خط بازی) بپرهیزید و بر شما باد به حضور در جماعت و مجالس عمومی و مسجد. «کنز العمال/ج 7/ص 581/حدیث 20355» 7. قطع رابطه با تکروان ان رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم قال: لا صلاة لمن لا یصلی فی المسجد مع المسلمین الا من علة‏و لا غیبة الا لمن صلی فی بیته و رغب عن جماعتنا و من رغب عن جماعة المسلمین سقطت عدالته و وجب هجرنه. پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: کسی که-بدون هیچ عذری-نماز خود را همراه دیگر مسلمانان در مسجد نمی‏خواند نمازش مقبول نیست و غیبت احدی جایز نیست مگر کسی که نمازش را در خانه می‏خواند- و در جماعت‏حاضر نمی‏شود - و به حضور در اجتماع مسلمین بی رغبت است و هر آنکس که چنین باشد از عدالت‏ساقط و دوری از او واجب می‏باشد. «وسائل الشیعه/ج 5/ ص 394»

فصل دوم:

اهمیت و فضیلت نماز

حدیث یازدهم

ارزش نماز

قال الصادق علیه السلام:

صلاة فریضة خیر من عشرین حجة و حجة خیر من بیت مملو ذهبا یتصدق منه حتی یفنی او حتی لا یبقی منه شی‏ء.

امام صادق علیه السلام فرمود:

یک نماز واجب از بیست حج بهتر است، و یک حج از صدقه دادن خانه‏ای پر از طلا بهتر است، آنگونه که آن را صدقه دهند تا آنکه چیزی در آن نماند.

بحار، ج 82، 227

حدیث دوازدهم

برتری نماز

قال امیرالمؤمنین علیه السلام:

اوصیکم بالصلاة و حفظها، فانها خیر العمل و هی عمود دینکم.

امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود:

شما را به نماز و مراقبت از آن سفارش می‏کنم چونکه نماز برترین عمل و ستون دین شماست .

بحار، ج 82، ص 209

حدیث سیزدهم

اهمیت نماز

قال النبی صلی الله علیه و آله:

ما من صلاة یحضر وقتها الا نادی ملک بین یدی الناس (ایها الناس) قوموا الی نیرانکم التی اوقدتموها علی ظهورکم فاطفئوها بصلاتکم.

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود:

هیچ گاه وقت نماز نمی‏رسد مگر اینکه فرشته‏ای در میان مردم ندا می‏دهد که: ای مردم بپاخیزید و با نماز خود آتشهائی را که برافروخته‏اید خاموش کنید.

بحار، ج 82، ص 209

حدیث چهاردهم

برکات نماز

قال علی علیه السلام:

ان الانسان اذا کان فی الصلاة فان جسده و ثیابه و کل شی‏ء حوله یسبح.

علی بن ابیطالب علیه السلام فرمود:

هنگامی که انسان مشغول نماز است بدن و لباس و هر چه پیرامون اوست خدا را تسبیح می‏گویند .

بحار، ج 82، ص 213

حدیث پانزدهم

جایگاه نماز

قال رسول الله صلی الله علیه و آله:

موضع الصلاة من الدین کموضع الرأس من الجسد.

رسول گرامی صلی الله علیه و آله فرمود:

جایگاه نماز در دین همانند سر است نسبت به بدن.

کنز العمال، ج 7، حدیث 18972

حدیث شانزدهم

نماز و پاکی روح

قال رسول الله صلی الله علیه و آله:

مثل الصلوات الخمس کمثل نهر جار عذب علی باب احدکم یغتسل فیه کل یوم خمس مرات فما یبقی ذلک من الدنس.

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود:

نمازهای پنجگانه همانند نهر آب گوارائی جلوی درب خانه شماست چنانکه کسی هر روز خود را پنج بار در آن بشوید هیچگونه چرکی باقی نماند. (یعنی کسی هم که شبانه روز نمازهای پنجگانه را بخواند از آلودگیهای روحی پاک می‏شود) .

کنز العمال، ج 7، حدیث 18931

جایگاه نماز در اسلام

حدیث اول

اهمیت نماز

قال رسول الله صلی الله علیه و آله:

اول ما افترض الله علی امتی الصلوات الخمس، و اول ما یرفع من اعمالهم الصلوات الخمس، و اول ما یسألون عنه الصلوات الخمس.

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود:

نخستین چیزی که خداوند بر امت من واجب کرد نمازهای پنجگانه است، و نخستین عملی که از آنان بالا برده می‏شود، و از آنان سؤال می‏شود همان نماز است.

کنز العمال، ج 7، ح 18859

حدیث دوم

نماز و پایه‏های دین

عن ابی جعفر علیه السلام قال:

بنی الاسلام علی خمسة اشیاء:

علی الصلاة، و الزکوة و الحج و الصوم و الولایة.

امام باقر علیه السلام فرمود:

اسلام بر پنج چیز بنا شده است:

نماز، زکات، حج، روزه و ولایت اهل بیت علیهم السلام.

بحار، ج 82، ص .234

حدیث سوم

مثل نماز

عن ابی جعفر علیه السلام قال:

الصلاة عمود الدین، مثلها کمثل عمود الفسطاط اذا ثبت العمود ثبتت الاوتاد الاطناب، و اذا مال العمود و انکسر لم یثبت وتد و لا طنب.

امام باقر علیه السلام فرمود:

نماز ستون دین است، مثل آن همانند ستون خیمه است که وقتی استوار باشد میخها و طنابها پا برجاست، و هرگاه ستون آن کج و شکسته شود هیچکدام از آنها استوار نمی‏مانند.

بحار، ج 82، ص 218

حدیث چهارم

نماز موجب رستگاری

قال رسول الله صلی الله علیه و آله:

خمس صلوات من حافظ علیهن کانت له نورا و برهانا و نجاة یوم القیامة.

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود:

کسی که بر نمازهای پنجگانه محافظت و مراقبت نماید این نمازها برای او در قیامت، نور و وسیله نجات او خواهد بود.

کنز العمال، ج 7، حدیث 18862

حدیث پنجم

نماز و نورانیت قلب

قال رسول الله صلی الله علیه و آله:

صلاة الرجل نور فی قلبه فمن شاء منکم فلینور قلبه.

رسول اکرم صلی الله علیه و آله فرمود:

نماز هر کس، نوری در دل اوست، پس هر کس خواست، قلبش را نورانی کند.

کنز العمال، ج 7، حدیث 18973

حدیث ششم

نماز ملاک قبولی اعمال

قال الصادق علیه السلام:

اول ما یحاسب به العبد الصلاة، فان قبلت قبل سائر عمله، و اذا ردت رد علیه سائر عمله .

امام صادق علیه السلام فرمود:

نخستین چیزی که از بنده حسابرسی می‏شود نماز است، پس اگر نماز پذیرفته شد اعمال دیگرش نیز پذیرفته می‏شود، چنانچه نمازش رد شود بقیه اعمال او هم قبول نخواهد شد.

وسائل الشیعه، ج 3، ص 22

حدیث هفتم

نماز و روش انبیاء

قال رسول الله صلی الله علیه و آله:

الصلاة من شرایع الدین، و فیها مرضاة الرب عز و جل، فهی منهاج الانبیاء.

پیامبر گرامی صلی الله علیه و آله فرمود:

نماز از آداب (اولیه) دین است، و آن مایه خشنودی خدا، و راه و روش پیامبران الهی است .

بحار، ج 82، 231

حدیث هشتم

نماز پرچم اسلام

قال رسول الله صلی الله علیه و آله:

علم الاسلام الصلاة، فمن فرغ لها قلبه و حافظ علیها بحدها و وقتها و سننها فهو مؤمن .

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود:

نماز، پرچم اسلام است، مؤمن واقعی، کسی است که دل به آن دهد و مراقب حدود و آداب و وقت آن باشد.

کنز العمال، ج 7، حدیث 18870

حدیث نهم

نماز و کارآئی آن

قال الصادق علیه السلام:

ان ملک الموت یدفع الشیطان عن المحافظ علی الصلاة و یلقنه شهادة ان لا اله الا الله، و ان محمدا رسول الله فی تلک الحالة العظیمة.

امام صادق علیه السلام فرمود:

فرشته مرگ، شیطان را از کسی که مراقب نماز است دور می‏کند، و شهادت بر وحدانیت خدا، و رسالت پیامبر را در هنگام هولناک مرگ به او تلقین می‏کند.

وسائل الشیعه، ج 3، ص 19

حدیث دهم

نماز و فرزندان

قال الباقر علیه السلام:

انا نأمر صبیاننا بالصلاة اذا کانوا بنی خمس سنین، فمروا صبیانکم بالصلاة اذا کانوا بنی سبع سنین.

امام باقر علیه السلام فرمود:

هنگامی که فرزندان ما پنج ساله شدند دستور می‏دهیم نماز بخوانند، پس شما هم وقتی فرزندانتان به هفت سالگی رسیدند آنها را به نماز دستور دهید.

وسائل الشیعه، ج 3، ص 12

مقدمه

برای مقدمه چهل حدیث نماز سخنی کاملتر و عمیق‏تر و جالبتر از مطالبی که در ابتداء باب نماز توضیح المسائل حضرت امام خمینی رضوان الله تعالی علیه بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران آمده بود به نظر نرسید لذا آن را برگزیدیم به امید آنکه همه عاشقان اهل بیت (ع) و آن عارف بزرگوار از کلمات درربار آنان توشه‏ای فراوان بردارند.

نماز مهمترین اعمال دینی است که اگر قبول درگاه خداوند عالم شود، عبادتهای دیگر هم قبول می‏شود و اگر پذیرفته نشود اعمال دیگر هم قبول نمی‏شود. و همان طور که اگر انسان شبانه روزی پنج نوبت در نهر آبی شستشو کند، چرک در بدنش نمی‏ماند نمازهای پنجگانه هم انسان را از گناهان پاک می‏کند. و سزاوار است که انسان نماز را در اول وقت بخواند و کسی که نماز را پست و سبک شمارد. مانند کسی است که نماز نمی‏خواند، پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: کسی که به نماز اهمیت ندهد و آن را سبک شمارد سزاوار عذاب آخرت است . روزی حضرت در مسجد تشریف داشتند مردی وارد و مشغول نماز شد و رکوع و سجودش را کاملا به جای نیاورد، حضرت فرمودند: اگر این مرد در حالی که نمازش این طور است از دنیا برود، به دین من از دنیا نرفته است. پس انسان باید مواظب باشد که با عجله و شتابزدگی نماز نخواند و در حال نماز به یاد خدا و با خضوع و خشوع و وقار باشد، و متوجه باشد که با چه کسی سخن می‏گوید و خود را در مقابل عظمت و بزرگی خداوند عالم بسیار پست و ناچیز ببیند و اگر انسان در موقع نماز کاملا به این مطلب توجه کند، از خود بی خبر می‏شود، چنانکه در حال نماز تیر را از پای مبارک امیرالمؤمنین علیه السلام بیرون کشیدند و آن حضرت متوجه نشدند. و نیز باید نمازگزار توبه و استغفار نماید و گناهانی که مانع قبول شدن نماز است، مانند حسد، کبر، غیبت، خوردن حرام، آشامیدن مسکرات و ندادن خمس و زکات بلکه هر معصیتی را ترک کند. و همچنین سزاوار است کارهایی که ثواب نماز را کم می‏کند و به جا نیاورد، مثلا در حال خواب آلودگی و خودداری از بول به نماز نایستد، و در موقع نماز به آسمان نگاه نکند و نیز کارهایی که ثواب نماز را زیاد می‏کند به جا آورد، مثلا انگشتری عقیق به دست کند و لباس پاکیزه بپوشد و شانه و مسواک کند و خود را خوشبو نماید.» ⁽¹⁾.

مقدمه را با نقل حدیث زیبایی ⁽²⁾ از پیامبر گرامی صلی الله علیه و آله و سلم به پایان می‏بریم:

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود:

امت من چهار گروه هستند:

1 ـ گروهی نماز می‏خوانند، ولی در نمازشان سهل انگارند «ویل» برای آنهاست، و «ویل» نام یکی از طبقات زیرین جهنم است، خداوند فرمود: (فویل للمصلین الذینهم عن صلاتهم ساهون) ماعون 4 و 5

پس «ویل» برای نمازگزاران است، آنهایی که در نمازشان سهل انگارند.

2 ـ گروهی گاهی نماز می‏خوانند و گاهی نمی‏خوانند، پس «غی» مال آنهاست، و «غی» نام یکی از طبقات پایین جهنم است. خداوند متعال فرمود: (فخلف من بعدهم خلف اضاعوا الصلوة و اتبعوا الشهوات فسوف یلقون غیا) .

سپس جانشین آن مردم خداپرست قومی شدند که نماز را ضایع کرده و از شهوات پیروی کردند، و اینها به زودی در «غی» افکنده خواهند شد.

3 ـ گروهی هیچ وقت نماز نمی‏خوانند، «سقر» برای آنهاست، «سقر» هم نام یکی از طبقات زیرین جهنم است که خداوند متعال فرمود: (ما سلککم فی سقر قالوا لم نک من المصلین) مدثر .42

(اهل بهشت از اهل جهنم سئوال می‏کنند) چه چیزی شما را به «سقر» کشاند؟ در جواب می‏گویند : ما از نمازگزاران نبودیم.

4 ـ گروهی همیشه نماز می‏خوانند، و در نمازشان خشوع دارند. خداوند متعال فرمود: (قد افلح المؤمنون الذین هم فی صلاتهم خاشعون)

مؤمنون.1 و .2

مؤمنان رستگار شدند، آنهایی که در نمازشان با خشوع هستند. ⁽³⁾

امیدواریم خداوند متعال همه ما را از گروه چهارم قرار دهد.

و اقم الصلاة ان الصلوة تنهی عن الفحشاء و المنکر و لذکر الله اکبر.

(عنکبوت، 45)

نماز را بپادار، که نماز انسان را از هر کار زشت و منکر باز می‏دارد و یاد خدا بزرگتر است.

گرچه کمتر در کتب فقه ذکر شده، اما ابن قدامه در مغنى به آن استدلال کرده، و آن روایتى است که ابو داود در سنن خود از سعید بن عبدالعزیز از غلام یزیدبن نمران از یزیدبن نمران نقل مى‏کند:

رأیتُ رجلاً بتبوک مقعداً فقال: مروتُ بین یدی النبیّ و أنا على حمار و هو یصلّی، فقال: اللهم اقطع أثره فما مشیتُ علیها بعد؛65

یزید مى‏گوید: مردى افلیج را در تبوک دیدم، و گفت: در حالى که پیامبر نماز مى‏خواند، از مقابل او گذشتم، در حالى که سوار بر الاغى بودم، پس گفت: خدایا، دنباله او را قطع کن! بعد از آن هیچ گاه نتوانستم راه بروم!

در نقل دیگرى مى‏گوید:

انّ رسول اللّه(ص) نزل بتبوک إلى نخلة، فقال: هذه قبلتنا ثم صلّى إلیها فاقبلتُ و أنا غلام أسعى حتّى مروتُ بینه و بینها فقال: قطع صلاتنا قطع اللّه أثره، فما قمتُ علیها إلى یومی هذا.66

طبق این نقل او پسر بچه‏اى بوده که میان حضرت و درختى که ستره ایشان بوده، حرکت کرده است.

روایت سنداً و متناً مخدوش است. از نظر سند، به خاطر مجهول بودن راوى یعنى یزیدبن نمران، همه کسانى که متعرض حال روایت شده‏اند، به این مسأله اشاره کرده‏اند. روشن نیست که سعید اسم غلام است یا اسم راوى، ابن عساکر مى‏گوید:

گفته شده که اسم او سعید است و گفته شده: بلکه سعید کسى است که از غلام روایت مى‏کند.67

ذهبى در میزان الاعتدال مى‏گوید: «سعید مولى نمران عن مولاه یزیدبن نمران، از مجاهیل است».

نسبت به سند روایت اخیر، ذهبى مى‏گوید:

سعید بن غزوان از پدرش، نمى‏دانم آن دو کیستند و نه آن شخص فلج را مى‏شناسم. عبدالحق و ابن القطان گفته‏اند که سند روایت ضعیف است، و مى‏افزاید: گمان مى‏کنم این روایت مجعول باشد.68

واضح است که روایت از نظر سندى به هیچ وجه قابل استدلال نیست.

از نظر متن نیز روایت مضمونى بسیار سخیف دارد، چرا که طبق آن پیامبر(رحمة للعالمین) کسى را که طبق برخى نقلها پسر بچه‏اى غیر مکلف بیشتر نبوده، نفرین مى‏کند و باعث فلج شدن او مى‏شود! امرى که با کفار عنود هم نمى‏کرد، بلکه بر کفرشان چنان اندوهگین مى‏شد که خدا فرمود:

لعلّک باخعء نفسک أن لایکونوا موءمنین.69

شاید مردى از صحابه بوده، همان طور که ابن حبان ذکر کرده،70 علاوه بر این، روایت یاد شده با روایات متعددى که ازسیره حضرت در این مسأله نقل شده، تنافى دارد، از جمله روایاتى که سابقاً از ابن عباس و عبور او با الاغش از مقابل حضرت و صفوف نماز نقل کردیم، و حضرت و یا صحابه متعرض او نشدند.

از ام سلمه روایت شده است که پیامبر(ص) مشغول نماز بود که عبداللّه یا عمربن ابى سلمه از مقابل حضرت گذشت. حضرت با دست اشاره‏اى کرد و او برگشت، بعد از او زینب، دختر امّ سلمه عبور کرد و حضرت همان طور با دست اشاره‏اى کرد، ولى او گذشت، وقتى نماز حضرت پایان یافت فرمود: «هنّ اغلب».71

طبرانى در المعجم الاوسط از ابو سعید خدرى نقل مى‏کند:

رسول اللّه(ص) مشغول نماز بود که اعرابى سوار بر مرکب از مقابل ایشان عبور کرد، پیامبر به او اشاره‏اى کرد، ولى متوجه نشد، پس عمر بن الخطاب او را صدا زد: یااعرابى، برگرد. وقتى پیامبر سلام داد پرسید: چه کسى سخن گفت، گفتند: عمر، فرمود: مالهذا فقه؛ سخن گفتن در نماز منافات با فهم دین دارد.72

جایى که حضرت همیشه با اشاره عبور کننده را رد مى‏کرد و هیچ سخن نمى‏گفت یا حرکتى نمى‏کرد، چطور مى‏توان قبول کرد که حضرت نماز را قطع کند و مشغول نفرین شود؟! نظیر روایت فوق را عبدالرزاق در مصنف خود نقل کرده است و در آخر آن آمده: «یا لک فقهاً یابن الخطاب».